นครนายก สันนิษฐานว่าเคยเป็นเมืองโบราณสมัยทวารวดี หลักฐาน คือแนวกำแพงเนินดินและสันคูเมืองที่ตำบลดงละคร แต่ชื่อ “ นครนายก ” นั้นปรากฏหลักฐานในสมัยอยุธยาว่าเป็นเมืองหน้าด่านทางทิศตะวันออก สมัยพระเจ้าอู่ทอง ใน พ . ศ . ๒๔๓๗ รัชกาลที่ ๕ ทรงจัดลักษณะการปกครองโดยแบ่งเป็นมณฑลนครนายกจัดอยู่ในเขตมณฑลปราจีนบุรี จนกระทั่ง พ . ศ . ๒๔๔๕ ทรงเลิกธรรมเนียมการมีเจ้าครองเมือง ให้มีตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัดขึ้นแทน และในช่วง พ . ศ . ๒๔๘๖ - ๒๔๘๙ ได้โอนนครนายกไปรวมกับจังหวัดปราจีนบุรี และสระบุรี หลังจากนั้นจึงแยกเป็นจังหวัดนครนายก
จังหวัดนครนายกเดิมชื่อว่า "บ้านนา" เล่ากันว่าในสมัยกรุงศรีอยุธยา ดินแดนของนครนายกเป็นป่ารกชัฏเป็นที่ดอน ทำนาหรือเพาะปลูกอะไรไม่ค่อยได้ผลและมีไข้ป่าชุกชุม ผู้คนจึงอพยพไปอยู่ที่อื่นจนกลายเป็นเมืองร้าง ต่อมาพระมหากษัตริย์ทรงทราบความเดือดร้อนของชาวเมืองจึงโปรดเกล้าฯ ให้เลิกภาษีนาเพื่อจูงใจชาวเมืองให้อยู่ที่เดิมทำให้มีผู้คนอพยพมาอยู่เพิ่มมากขึ้น จนเป็นชุมชนใหญ่และเรียกเมืองนี้กันติดปากว่า เมืองนายก
อาณาเขต
ทิศเหนือ ติดต่อกับจังหวัดสระบุรีและนครราชสีมา
ทิศใต้ ติดต่อกับจังหวัดฉะเชิงเทรา
ทิศตะวันออก ติดต่อกับจังหวัดปราจีนบุรี
ทิศตะวันตก ติดต่อกับจังหวัดปทุมธานี
ระยะทางจากอำเภอเมืองไปยังอำเภอต่าง ๆ
อำเภอปากพลี ๙ กิโลเมตร
อำเภอบ้านนา ๑๗ กิโลเมตร
อำเภอองครักษ์ ๓๒ กิโลเมตร

รถยนต์ จากกรุงเทพฯ ไปได้ ๒ เส้นทาง ได้แก่
- เส้นทางแรก ไปตามทางหลวงหมายเลข ๓๐๕ เลียบคลองรังสิตผ่านอำเภอองครักษ์ ระยะทางประมาณ ๑๐๕ กิโลเมตร
- เส้นทางที่สอง ไปตามทางหลวงหมายเลข ๑ เลี้ยวขวาที่แยกหินกองไปตามถนนสุวรรณศร ( ทางหลวงหมายเลข ๓๓ ) จนถึงนครนายก ระยะทางประมาณ ๑๓๗ กิโลเมตร
รถโดยสารประจำทาง บริษัท ขนส่ง จำกัด บริการรถโดยสารประจำทางทั้งรถธรรมดาและรถปรับอากาศ ออกจากสถานีขนส่งหมอชิต ๒ ถนนกำแพงเพชร ๒ ทุกวันวันละหลายเที่ยว มีเส้นทางเดินรถ ๒ เส้นทาง คือ
กรุงเทพฯ - หินกอง - นครนายก และ กรุงเทพฯ - รังสิต - องครักษ์ - นครนายก
นอกจากนี้ยังมีรถสายกรุงเทพฯ-นครนายก-อรัญประเทศ และสายกรุงเทพฯ-องครักษ์-โรงเรียนนายร้อย จปร. โดยต้องต่อรถเข้าเมืองอีก ๗ กิโลเมตร สอบถามรายละเอียดได้ที่ โทร . ๐ ๒๙๓๖ ๓๖๖๐, ๐ ๒๙๓๖ ๓๖๖๖ หรือ ww w.transport . co.th
การเดินทางจากจังหวัดนครนายกไปยังจังหวัดใกล้เคียง จากสถานีเดินรถโดยสารประจำทางจังหวัดนครนายกมีบริการเดินรถไปยังจังหวัดใกล้เคียง เช่น จังหวัดปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรา สระบุรี และจันทบุรี สอบถามรายละเอียดการเดินทางได้ที่ บริษัท ขนส่ง จำกัด นครนายก โทร . ๐ ๓๗๓๑ ๑๙๓๒